آنتی بیوتیک ها و عفونت دندان
عفونت دندان یا دندان آبسه عارضه‌ای است که به دلیل پوسیدگی دندان و بهداشت نامناسب دهان ایجاد میشود. البته آسیب فیزیکی نیز میتواند احتمال بروز آبسه را افزایش دهد.
در عفونت دندان و آبسه، با رشد بیش از حد باکتری ها، تجمعی از چرک در دهان شکل می‌گیرد. علاوه بر این، در اغلب موارد، عفونت باعث تورم، درد و حساسیت نیز میشود و در صورت عدم درمان، میتواند به مناطق دیگر فک یا حتی مغز نیز گسترش یابد.
امروزه پوسیدگی دندان، به امر بسیار شایعی تبدیل شده است. به گونه ای که طبق یک مقاله، 91٪ بزرگسالان بین 20 تا 64 دچار پوسیدگی دندان هستند. در این میان، حدود 27 درصد افراد برای درمان پوسیدگی خود اقدام نمیکنند. این در حالی است که درمان به موقع پوسیدگی دندان در جلوگیری از عوارضی مانند عفونت دندان اهمیت زیادی دارد.
توجه کنید که در صورت ابتلا به عفونت دندان، برای جلوگیری از گسترش عفونت، باید فورا به دندانپزشک مراجعه کرد.
معمولا یکی از اولین کارهایی که دندانپزشکان، برای درمان عفونت دندان انجام میدهند، تجویز آنتی بیوتیک است. داروهای مسکن مرسوم نیز، میتوانند در تسکین درد، موثر باشند.
چه زمانی برای درمان عفونت دندان باید از آنتی بیوتیک استفاده کرد
آنتی‌بیوتیک ها در دندانپزشکی معمولا تنها برای درمان عفونت دندان استفاده می‌شوند و دندانپزشکان فقط در مواقع بسیاری ضروری آن ها را تجویز میکنند. البته لازم به ذکر است که همه دندان‌های عفونی برای درمان، نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند.
در برخی موارد، دندانپزشک میتواند بدون تجویز آنتی بیوتیک، به سادگی ناحیه عفونی را تخلیه و دندان آلوده را برداشته یا روت کانال کند.
همانطور که بیان شد، دندانپزشکان، بجز در موارد کاملاً ضروری، مانند زمانی که عفونت دندان گسترش یافته باشد یا سیستم ایمنی بیمار ضعیف باشد، مصرف آنتی بیوتیک را توصیه نمیکنند.
انواع آنتی بیوتیک ها و دوز آن ها
با وجود مفید بودن آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت دندان، هر شرایطی، آنتی بیوتیک مناسب و خاص خود را میطلبد. نوع آنتی بیوتیک تجویز شده نیز، به باکتری های ایجاد کننده عفونت وابسته است زیرا آنتی بیوتیک‌های مختلف به روش های گوناگونی، سویه‌های متفاوتی از باکتریها را از بین میبرند.
طبق مطالعات انجام شده، بیش از 150 سویه مختلف باکتری میتوانند در بروز عفونت دهان تاثیرگذار باشند.
به همین علت نیز، روش درمان، اغلب بر اساس نوع باکتری موثر در ایجاد عفونت انتخاب میشود. البته در بیشتر اوقات دندانپزشکان آنتی بیوتیکی را پیشنهاد می دهند که در برابر انواع زیادی از باکتریهای دهان موثر باشد.
گروه پنی سیلین ها
پنیسیلین ها، رایج ترین آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت دندان هستند و داروهایی مانند پنیسیلین و آموکسی‌سیلین جزء این دسته از آنتی بیوتیک ها هستند. البته دندانپزشکان برای از بین بردن باکتریهای مقاوم‌تر، معمولا ترکیبی از آموکسی‌سیلین و اسید کلاولانیک را تجویز میکنند.
دوز معمول آموکسی‌سیلین برای عفونت دندان، 500 میلی‌گرم در هر 8 ساعت یا 1000 میلی‌گرم در هر 12 ساعت است.
دوز معمول ترکیب آموکسی‌سیلین با اسید کلاولانیک نیز، در حدود 500-2000 میلی گرم در هر 8 ساعت یا 2000 میلی گرم در هر 12 ساعت، بسته به حداقل دوز موثر است.
اما برخی باکتری ها میتوانند در برابر این دارو ها مقاومت کنند و تاثیر آنها را کاهش دهند. به همین دلیل، امروزه پزشکان معمولا نوع دیگری از آنتی بیوتیک‌ها را تجویز میکنند.
علاوه بر این، ممکن است برخی افراد به این داروها حساسیت داشته باشند. بنابراین، افرادی که به چنین داروهایی واکنش آلرژیک دارند، باید حتما قبل از دریافت توصیه درمانی، موضوع را به دندانپزشک خود اطلاع دهند.
کلیندامایسین
کلیندامایسین، آنتی بیوتیکی است که توانایی از بین بردن طیف وسیعی از باکتریهای عفونی را دارد. امروزه بسیاری از محققان و پزشکان، به دلیل مقاومت کمتر باکتریها در برابر کلیندامایسین، سعی میکنند به جای آنتی بیوتیک های خانواده پنیسیلین، از این نوع دارو استفاده کنند.
یک دوز معمول کلیندامایسین، بسته به دوز مصرفی موثر، 300 یا 600 میلی‌گرم در هر 8 ساعت است.
آزیترومایسین
آزیترومایسین دارویی است که با متوقف کردن رشد باکتری ها، باعث از بین رفتن آن ها میشود. اما با وجود موثر بودن آن، دندانپزشکان این دارو را فقط برای افرادی که به داروهای کلاس پنیسیلین حساسیت دارند یا به داروهای دیگر مانند کلیندامایسین پاسخ نمی دهند، تجویز میکنند.
دوز معمول برای آزیترومایسین 500 میلی‌گرم در هر 24 ساعت برای 3 روز متوالی است.
مترونیدازول
مترونیدازول یکی دیگر از آنتی بیوتیک‌هایی است که از آن برای درمان عفونت دندان استفاده میشود. اما این دارو ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد و به عنوان گزینه درمانی اول، تلقی نمیشود.
دوز این دارو حدود 500-750 میلی گرم در هر 8 ساعت است.
تا چه مدت باید مصرف این دارو ها را ادامه داد؟
بیماران باید برای یک دوره دارویی کامل، این دارو ها را مصرف کنند.
زمان اثر هر آنتی بیوتیک به عوامل مختلفی، از جمله شدت عفونت و شدت تاثیر دارو بر باکتری ها، بستگی دارد.
بیماران، حتی اگر پس از چند نوبت مصرف دارو، احساس بهبودی پیدا کنند، باید تا اتمام دوره، مصرف دارو را ادامه دهند. مصرف کامل دوره آنتی بیوتیک، در جلوگیری از بازگشت یا تقویت عفونت اهمیت زیادی دارد.
اکثر عفونتهای حاد طی 3 تا 7 روز برطرف می شوند.
اثرات جانبی
آنتی بیوتیک‌ها، علی‌رغم فوایدشان، با خود عوارضی نیز به همراه دارند.
این عوارض می توانند برای هر دارو متفاوت باشند. به همین دلیل پیش از شروع هر روش درمانی، باید با پزشک در مورد عوارض جانبی احتمالی مشورت کرد.
سایر روش های درمان عفونت دندان
با اینکه آنتی بیوتیک ها نقش برجسته ای در از بین بردن باکتری های عفونی دارند، اما معمولا به تنهایی برای درمان عفونت دندان کافی نیستند. به همین دلیل دندانپزشکان در کنار تجویز آنتی بیوتیک، اعمال زیر را نیز انجام میدهند:
- تخلیه آبسه
- پر کردن حفره‌ها
- روت کانال
- کشیدن دندان
آنتی بیوتیک ها تنها قسمتی از روش درمان عفونت های دندانی هستند وبرای درمان کامل عفونت، باید اقدامات دیگری نیز انجام شوند.
درمان های طبیعی برای تسکین علائم عفونت
یکی از راه های تسکین عوارض عفونت های دندان، شستشوی دهان با آب نمک است.
همچنین برخی از مسکن های رایج مانند ایبوپروفن (Advil) و استامینوفن (Tylenol) نیز، میتوانند در تسکین درد موثر باشند.
اقدامات دیگری که میتوانند برای کاهش عوارض آبسه مفید باشند، عبارتند از:
- شستشوی دهان با آب نمک.
- شستشوی دهان با محلول جوش شیرین و آب.
- پرهیز از مصرف غذاهای داغ و سرد.
- جویدن غذا با کمک نیمه سالم دهان برای جلوگیری از آسیب بیشتر.
- استفاده از مسواک نرم در ناحیه عفونت.
- اجتناب از جویدن غذاهای سفت و سخت.
همانگونه که مشاهده میکنید، رعایت بهداشت دهان و دندان با اعمالی مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه و مراجعات منظم به دندانپزشک، می تواند به جلوگیری از عفونت دندان و عوارض آن کمک کند.
کلام آخر
با وجود موثر بودن آنتی بیوتیک ها در درمان عفونت، آن ها تنها بخشی از فرایند درمان هستند و معمولا برای درمان کامل عفونت دندان، به اقدامات دیگری مانند روت کانال یا کشیدن دندان نیز، نیاز است.
درمان به موقع عفونت های دندانی نیز، جهت جلوگیری از گسترش آن ها، اهمیت زیادی دارد. برخی درمان‌های خانگی هم میتوانند در طول دوره درمان، به کاهش تورم و تسکین درد کمک کنند.
