چه عواملی باعث پوسیدگی دندان می‌شود؟

حفره‌های دندانی یا پوسیدگی دندان، سوراخ‌های ریزی در سطح سخت دندان‌ها است. این مواد توسط باکتری‌های سطح دندان ایجاد می‌شوند و از قند اسید ایجاد می‌کنند. متداول‌ترین عامل پوسیدگی دندان، باکتری معروف به استرپتوکوک موتانس است.

این باکتری‌ها یک فیلم چسبناک تشکیل می‌دهند که به پلاک معروف است. اسیدهای موجود در پلاک مواد معدنی را از مینای دندان شما پاک می‌کند.

مینا پوشش دندان‌هاست که بیشتر از کلسیم و فسفات ساخته شده است. این فرسایش باعث ایجاد سوراخهای ریزی در مینای دندان می‌شود. هنگامی که آسیب اسید به لایه عاج زیر مینای دندان گسترش می‌یابد، حفره دندانی یا پوسیدگی ایجاد می‌شود.

جلوگیری و درمان پوسیدگی دندان در خانه

مطالعه‌ای که در دهه 1930 انجام شده است نشان می‌دهد که پوسیدگی دندان به دلیل کمبود ویتامین D در رژیم غذایی ایجاد می‌شوند. در این مطالعه، کودکانی که ویتامین D را به رژیم غذایی خود اضافه کردند، کاهش پوسیدگی در دندان را نشان دادند.

با این حال، کسانی که ویتامین D اضافه کردند و همزمان محصولات دانه‌ای (غلات و حبوبات) را از رژیم غذایی خود حذف کردند، بهترین نتیجه را نشان دادند.. این موضوع احتمالاً به این دلیل است که دانه‌ها می‌توانند به دندان بچسبند و مشکلاتی را ایجاد کنند.

بنابراین تحقیق قدیمی، عدم دریافت کافی ویتامین D ممکن است دندان را در معرض پوسیدگی قرار دهد، اما اکنون می‌فهمیم که این تنها بخشی از معما است. سایر عوامل خطر ایجاد پوسیدگی دندان عبارتند از:

• خشکی دهان یا داشتن بیماری پزشکی که میزان بزاق دهان را کاهش می‌دهد
• خوردن غذاهایی که به دندان می‌چسبند، مانند آب نبات و غذاهای چسبناک
• مصرف تنقلات یا نوشیدنی‌های شیرین، مانند نوشابه، غلات و بستنی
• سوزش معده (به دلیل اسید)
• تمیز نکردن نامناسب دندان‌ها
• شیر دادن به نوزاد قبل از خواب

هنگامی که حفره‌ای به عاج نفوذ کرد، دیگر نمی‌توانید از آن در خانه خلاص شوید. درمان‌های خانگی زیر ممکن است با بازسازی مجدد مناطق ضعیف شده مینای دندان شما قبل از ایجاد پوسیدگی، از ایجاد حفره جلوگیری کرده و یا “پوسیدگی قبل از نفوذ به عاج” را درمان کند:

1. آدامس بدون قند موثر در جلوگیری از پوسیدگی دندان

یکی از مهمترین عوامل در پوسیدگی دندان ها در آزمایشات بالینی نشان داده شده است که جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا به بازسازی مینای دندان کمک می‌کند.

ماده اولین آدامس‌های بدون قندی یعنی صمغ حاوی زایلیتول، به دلیل توانایی تحریک جریان بزاق، بالا بردن pH پلاک و کاهش S. mutants به طور گسترده مورد تحقیق قرار گرفته است، اما مطالعات طولانی مدت در این مورد نیاز است.

تحقیقات نشان داده‌اند که آدامس‌های بدون قند حاوی ترکیبی به نام کازئین فسفوپپتید-فسفات کلسیم آمورف (CPP-ACP)، حتی بیش از آدامس‌های حاوی زایلیتول، باعث کاهش S. mutans می شوتد. این نوع آدامس را می‌توانید در فروشگاه‌ها پیدا کنید.

2. ویتامین D در جلوگیری از پوسیدگی دندان

ویتامین D به دلیل کمک به جذب کلسیم و فسفات غذا اهمیت زیادی دارد. مطالعات نشان می‌دهد رابطه معکوس بین خوردن غذاهای حاوی ویتامین D و کلسیم مانند ماست و ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان خردسال وجود دارد. ویتامین D را می‌توانید از محصولات لبنی مانند شیر و ماست دریافت کنید. همچنین ویتامین D را می‌توانید از نور خورشید نیز دریافت کنید.

با اینکه مفید بودن ویتامین D برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ثابت شده است اما اینکه چگونه ویتامین D می‌تواند بر سلامت دندان تأثیر بگذارند هنوز ناشناخته مانده است.

3. مسواک زدن با خمیر دندانهای حاوی فلوراید

فلوراید نقش مهمی در جلوگیری از ایجاد حفره‌های دندانی و بازسازی مواد مینای دندان دارد. تحقیقات گسترده‌ای انجام شده است که نشان می‌دهد مسواک زدن منظم دندان‌ها با خمیر دندان فلوراید از ایجاد حفره جلوگیری می‌کند.

بیشتر مطالعات در کودکان یا نوجوانان انجام شده است، بنابراین تحقیقات بیشتر در مورد بزرگسالان و افراد مسن مورد نیاز است تا به نتیجه بررسی این عامل در پوسیدگی دندان بتوان رسید.

4. مصرف غذاهای شیرین را قطع کنید

این مورد یکی از مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان است که هیچ کس دوست ندارد آن را رعایت کند: خوردن قند زیاد را متوقف کنید. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید خوردن قند و مواد غذایی شیرین مهمترین عامل خطر ایجاد پوسیدگی دندان است. آن‌ها توصیه می‌کنند میزان مصرف قند را به کمتر از 10 درصد کل کالری دریافتی در روز کاهش دهید.

اگر می‌خواهید شکر بخورید، حداقل سعی کنید که مصرف میان وعده‌های شیرین را در طول روز متوقف کنید و بین وعده‌های شیرین خود فاصله بیاندازید. زیرا به محض مصرف غذای شیرین و پاک شدن باقی مانده‌های آن‌ها از روی دندان، مینای دندان شما فرصتی برای بازیابی مجدد دارد. اما اگر دائماً قند می‌خورید، دندان‌های شما فرصتی برای تجدید قوا پیدا نمی‌کنند و دچار پوسیدگی و خرابی میشود.

5. شستشوی دندان با روغن یا آب نمک در جلوگیری از پوسیدگی دندان

روغن كشیدن یا شستشوی دندان با روغن یك عمل باستانی است كه شامل چرخاندن روغن‌هایی مانند روغن كنجد یا نارگیل، برای مدت حدود 20 دقیقه در دهان، سپس تخلیه آن می‌شود. در ایران مشابه این کار با آب نمک انجام می‌گیرد.

ادعاهای مبنی بر اینکه روغن کشیدن و آب نمک “سموم” را از بدن دفع می‌کند، با شواهد عملی پشتیبانی نمی‌شود؛ اما یک آزمایش بالینی کوچک و کنترل شده نشان داد که شستشوی دندان با روغن کنجد باعث کاهش پلاک، التهاب لثه و تعداد باکتری در دهان می‌شود به اندازه دهانشویه کلرهگزیدین مؤثر است. برای تأیید این اثرات در پوسیدگی دندان به مطالعات گسترده‌تری نیاز است.

6. ریشه شیرین بیان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان

حداقل بر اساس یک مطالعه معتبر، عصاره گیاه شیرین بیان چینی (Glycyrrhiza uralensis) با باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی و ایجاد حفره‌های دندانی می‌شوند، مقابله مقابله می‌کند.

یک محقق این موضوع را به مرحله بعدی رسانده و یک آبنبات چوبی شیرین بیان را برای کمک به مبارزه با پوسیدگی دندان ایجاد کرده است. مطالعات آزمایشی با استفاده از عصاره شیرین بیان در آب نبات چوبی نشان داد که آنها در کاهش قابل توجه S. mutans در دهان و جلوگیری از حفره مؤثر هستند. مطالعات طولانی مدت بیشتر و بیشتر مورد نیاز است.

معاینه منظم دندانپزشک، بهترین راه جلوگیری از پوسیدگی دندان

بسیاری از مشکلات دندانی، حتی حفره‌های عمیق، بدون هیچ گونه درد و علائم دیگری ایجاد می‌شوند. مراجعات منظم به دندان پزشکی بهترین راه برای جلوگیری یا درمان پوسیدگی قبل از بدتر شدن آن است. تشخیص زودهنگام به معنای درمان آسان‌تر است.

درمان پوسیدگی دندان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای فلورایدی: داروهای حرفه‌ای حاوی فلوراید، دارای فلوراید بیشتری نسبت به خمیردندان‌ها و دهانشویه هایی است که می‌توانید از فروشگاه خریداری کنید. اگر به فلوراید قویتر نیاز باشد، ممکن است دندانپزشک برای شما نسخه تجویز کند.
• پرکردگی‌ها: پرکردگی‌ها درمان اصلی هنگامی است که پوسیدگی به درون مینای دندان پیشرفت کرده باشد.
• تاج‌ها: تاج یک پوشش یا کلاهک سفارشی است که برای درمان پوسیدگی گسترده روی دندان قرار می‌گیرد.
• عصب کشی: وقتی پوسیدگی دندان به مواد داخلی دندان (پالپ) شما می‌رسد، ممکن است پر کردن کانال ریشه لازم باشد. اصطلاحاً به این نوع از درمان عصب کشی گفته می‌شود.
• کشیدن دندان: این عمل به معنای برداشتن دندان به شدت خراب است.

جمع بندی

ویتامین D، روغن کشیدن، آبنبات چوبی شیرین بیان، آدامس و سایر روش‌های خانگی جلوگیری از پوسیدگی دندان، به خودی خود از ایجاد حفره و سوراخ درون دندان جلوگیری نمی‌کنند. اما این روش‌ها ممکن است از بزرگتر شدن حفره‌ها و پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کرده و همچنن مانع ایجاد پوسیدگی جدید روی دندان شوند.

در بهترین حالت، آن‌ها می‌توانند قبل از ایجاد پوسیدگی، مناطق نرم و ضعیف شده مینای دندان شما را ترمیم کنند.

پوسیدگی دندان هرچه زودتر تشخیص داده شود، ترمیم آن برای دندانپزشک آسان‌تر خواهد بود، بنابراین حتماً مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید.